Hun of hen?

Hun of hen, het blijft een lastige kwestie. Lttrs. legt het uit.

Waarom is er verschil tussen hen en hun?

Het verschil in gebruik van hen en hun is in de zeventiende eeuw bedacht door wetenschapper Christiaen van Heule. Zijn basis hiervoor was de Latijnse grammaticatraditie, maar het Latijnse systeem is niet geschikt om zomaar over te nemen in het Nederlandse. Er zijn namelijk in het Latijn meer naamvallen in gebruik dan in het Nederlands. Dit hen/hun-issue is van toepassing op een naamval die wel gebruikt kán worden, maar in de praktijk niet toegepast wordt.

Misschien dat we het daarom, ondanks de 400 jaar dat we dit al moeten leren op school, nog steeds niet op een natuurlijke manier aanvoelen. Het moet ons aangeleerd worden en dat betekent stampen, stampen, stampen. Geen wonder dat er zoveel fouten in worden gemaakt. Er ontstaat overigens wel langzaam een nieuwe regel: gebruik altijd hen. Daarmee zou dit issue over een tijdje zomaar opgelost kunnen zijn.

Ondanks dat, toch nog maar eens de regels (zoals ze zijn beschreven door Onze Taal):

Hen

Gebruik het persoonlijk voornaamwoord hen in de volgende gevallen:

1. Na een voorzetsel. Bijvoorbeeld: ‘Ik geef het boek aan hen’; ‘Ik deed het voor hen’; ‘Hoe gaat het met hen?’; ‘Hij blijft altijd bij hen’; ‘Het leerboek is op hen afgestemd’; ‘Ik verwacht een reactie van hen’; ‘Ze hadden een mooi uitzicht op de vallei onder hen’; ‘Ze keken net op tijd achter hen’; ‘De mensen stonden om hen heen’; ‘Dankzij hen ben ik op tijd’; ‘Wat moet er volgens hen gebeuren?’
2. Als lijdend voorwerp. Bijvoorbeeld: ‘Ik bekijk hen’; ‘Hij ontslaat hen’; ‘Zij mijdt hen.’
   Een goed controlemiddel: als je de zin lijdend maakt (met worden), verandert hen in het onderwerp zij.
   ‘Hij ontslaat hen‘ of ‘Hij ontslaat hun’? Probeer of ‘Zij worden ontslagen’ een goede zin is. Dat is het geval, dus is ‘Hij ontslaat hen’ juist.

Hun

Hun is natuurlijk een bezittelijk voornaamwoord:

• hun vakantie
• hun levendige fantasie
• hun vriendschap, enzovoorts

De vakantie, de levendige fantasie en de vriendschap is van hen.

Maar je kunt het ook gebruiken als persoonlijk voornaamwoord als het een meewerkend voorwerp is en er geen voorzetsel voor staat. Je kunt er dan vaak wel een voorzetsel bij denken (bijvoorbeeld aan, voor, bij of volgens) of een voorzetselgroep (met betrekking tot, ten aanzien van e.d.). Voorbeelden:

• Ik geef hun het boek. (hun = ‘aan hen’)
• Hij schonk hun een kopje koffie in. (hun = ‘voor hen’)
• Hij rookt hun te veel. (hun = ‘volgens hen, wat hen betreft’)
• China is hun te ver. (hun = ‘voor hen’)
• De tranen stonden/sprongen hun in de ogen. (hun = ‘bij hen’)

Ze

Steeds vaker zie je dat hun of hen vervangen wordt door ze. Dat komt omdat dat het advies is als je er met bovenstaande vuistregels niet uitkomt. Het wordt wel als informeel taalgebruik gezien, dus pas ermee op in officiële, formele teksten.

• ‘Ik geef ze (of: hun) het boek’;
• ‘Laat ze (of: hen) maar praten.’

Ze is sowieso al vaak in dit soort zinnen het meest logisch, omdat je bij voorwerpen, dieren en zaken domweg geen hun of hen kunt gebruiken: Ik haal de boeken op en geef ze (niet: hen) aan jou. Maar het wordt dus steeds meer geaccepteerd om ook ze te gebruiken bij personen.

Hun hebben/doen/geven/fietsen/maken/enz.

Hun als onderwerp (zoals in ‘Hun hebben er helemaal geen verstand van’) is gewoon helemaal fout. Het is een ander geval dan hun in ‘Ik geef hun het boek.’ Maar deze fout wordt wel heel veel gemaakt.

Hoewel het in de komende jaren zomaar de juiste schrijf- en spreekwijze kan worden, is het verzet nu nog heel groot. De meeste mensen, ook degenen die het gebruiken, vinden vaak geen goed Nederlands.

Als ik hen was/als ik hun was

Wat is juist: ‘Als ik hen was’, of ‘Als ik hun was’? De juiste vorm is ‘Als ik hen was.’
Deze zin bevat een naamwoordelijk gezegde. Was is een koppelwerkwoord. Als naamwoordelijk deel van het gezegde is hen juist.

Is het je gaan duizelen? Begrijpelijk, je moet een hoop andere termen en hun betekenis kennen, voor je er iets van snapt. Kijk daarom ook eens bij het hoofdstuk Zinsontleding in de Kennisbank.

Oefening baart kunst. Wil je beter worden in taal en spelling? Op beterspellen.nl kun je je aanmelden voor een dagelijkse minitoets. Je krijgt dan elke werkdag 4 taalvragen met uitleg van het goede antwoord.